Καστρα και οχυρώσεις της Κρήτης
- Thread starter Markas
- Ημερομηνία δημιουργίας
ΛΕΩΝΙΔΑΣ.
Cowboy
Πολυ καλο το θεμα Νικο. Συμφωνω με τον προλαλησαντα χωρις να θελω να προσθεσω κατι.
Markas
Μέλος
Ν'αστε καλά παιδιά για τα καλά σας λόγια. Νομίζω πως όλοι μας περνάμε από μέρη στη γειτονιά μας, δίπλα σε παλιά ανθρώπινα κτίσματα, και συνήθως δε δίνουμε σημασία. Υπάρχουν όμως στιγμές που ανοίγουμε λίγο τα μάτια και τότε βλέπουμε πραγματικά τι βρίσκεται γύρω μας. Αυτό λοιπόν έτυχε να κάνω εγώ και ξαφνικά ανοίγονται μπροστά στα μάτια μου πράγματα άγνωστα, ακόμα και για ντόπιους. Πάμε λοιπόν στο:
Κουλέδες του Φόδελε, μέρος δεύτερο.
Η βόλτα έγινε στις 2/6/2013
Η βόλτα έγινε στις 2/6/2013
Markas
Μέλος
Έχοντας εξερευνήσει τους 2 από τους 3 τουρκικούς κουλέδες στο Φόδελε, έψαχνα ευκαιρία για να πάω να εξερευνήσω και τον τρίτο. Η πρόσκληση στο σύλλογο γράφτηκε, κάτι όμως η ζέστη, κάτι οι δουλειές, τελικά μόνο ο Γιώργος ο Djkal με το DR250 συμφώνησε να έρθει. Ραντεβού στις 08:00 λοιπόν για να γλιτώσουμε την πολλή ζέστη και εκδρομή μέχρι το μεσημέρι.
Φτάνω στο ραντεβουδάκι με το WR250R μου γεμάτος όρεξη αλλά ο Γιώργης δείχνει εμφανώς κουρασμένος και άκεφος.
Τι έχεις ,Γιώργη;
Δυο ώρες ύπνο, Νίκο.
Θα την παλέψεις, Γιώργη;
Θα την παλέψω, Νίκο.
Και έτσι ξεκινάει η βόλτα που, ύστερα από επιμονή του συνταξιδιώτη μου, μας οδηγεί μέχρι το Φόδελε αλλά μέσω χωματόδρομων .
Αναλυτικά η διαδρομή:
Γάζι, Παλιά Εθνική προς Ρέθυμνο, λίγο μετά το Βουλισμένο Αλώνι στρίβουμε αριστερά, περνάμε το οροπέδιο του Στρούμπουλα, συνεχίζουμε στον κυρίως χωματόδρομο, λίγο πριν το χωριό Αστυράκι (αμέσως πριν πατήσουμε άσφαλτο) στρίβουμε δεξιά, ακολουθούμε βόρεια πορεία, φτάνουμε άσφαλτο (τον παλιό εθνικό) και στρίβουμε δεξιά ενώ 200 μέτρα παρακάτω στρίβουμε πάλι αριστερά σε κατηφορικό χωματόδρομο. Σε όλη την πορεία μας μέχρι το Αστυράκι έκανα δοκιμές να βρω παράδρομους αλλά όλοι καταλήγανε σε αδιέξοδα ή σε κλειδωμένες πύλες. Δύσκολα κομμάτια εκτός δρόμου δεν ήθελα να κάνουμε λόγω κούρασης του Djkal αλλά και πάλι τον ταλαιπώρησα αρκετά με τα πήγαιν’ έλα μέχρι να πατήσουμε άσφαλτο. Πάντως, η περιοχή νομίζω πως προσφέρεται για βόλτες enduro και σε ανεβάζει σε ψηλούς λόφους με τρομερή θέα!
Κάνουμε λοιπόν μία στροφή σχεδόν 180 μοιρών και παίρνουμε έναν κατηφορικό χωματόδρομο που μας οδηγεί στο Φόδελε μέσω μιας καταπράσινης και πανέμορφης διαδρομής μέσα από το φαράγγι. Αν αντί να κάνετε διακόσια μέτρα άσφαλτο, προχωρήσετε λίγο περισσότερο, θα βρείτε πάλι δρόμο για Φόδελε (αριστερά στη φώτο).
Η πρώτη μας στάση είναι μόλις πατάμε άσφαλτο λίγο πριν το Φόδελε, δίπλα σε μια γέφυρα. Εκεί υπάρχει ένα παρατημένο Suzuki DR800 Big κλειδωμένο ακόμα στα κάγκελα της γέφυρας. (ακόμα και σήμερα εκεί είναι)
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Φσσσσσσσσσσσσσσσσ
Πρέπει να είναι πολύ καιρό εκεί, παρατημένο στη φθορά του χρόνου, αλλά ακόμα σχεδιαστικά μου αρέσει. Από έφηβος θυμάμαι και το είχα ερωτευτεί αυτό το μηχανάκι. Δεν είναι τυχαίο το ότι επέλεξα το F800GS το οποίο έχει αρκετές σχεδιαστικές ομοιότητες με το DR.
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Φσσσσσσσσσσσσσσσσ
Μα, τι διάολο είναι αυτός ο θόρυβος, το μηχανάκι μου ρετάρει έτσι;
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Φσσσσσσσσσσσσσσσσ
Μπα, σβηστό είναι το WR.
Γιώργη, τι είναι αυτό που ακούγεται, χάλασε το DR;
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Γιώργη!!!
Φσσσσσ
ε, ε Ε; Όλα καλά φιλαράκι, όλα καλά.
Φτάνω στο ραντεβουδάκι με το WR250R μου γεμάτος όρεξη αλλά ο Γιώργης δείχνει εμφανώς κουρασμένος και άκεφος.
Τι έχεις ,Γιώργη;
Δυο ώρες ύπνο, Νίκο.
Θα την παλέψεις, Γιώργη;
Θα την παλέψω, Νίκο.
Και έτσι ξεκινάει η βόλτα που, ύστερα από επιμονή του συνταξιδιώτη μου, μας οδηγεί μέχρι το Φόδελε αλλά μέσω χωματόδρομων .
Αναλυτικά η διαδρομή:
Γάζι, Παλιά Εθνική προς Ρέθυμνο, λίγο μετά το Βουλισμένο Αλώνι στρίβουμε αριστερά, περνάμε το οροπέδιο του Στρούμπουλα, συνεχίζουμε στον κυρίως χωματόδρομο, λίγο πριν το χωριό Αστυράκι (αμέσως πριν πατήσουμε άσφαλτο) στρίβουμε δεξιά, ακολουθούμε βόρεια πορεία, φτάνουμε άσφαλτο (τον παλιό εθνικό) και στρίβουμε δεξιά ενώ 200 μέτρα παρακάτω στρίβουμε πάλι αριστερά σε κατηφορικό χωματόδρομο. Σε όλη την πορεία μας μέχρι το Αστυράκι έκανα δοκιμές να βρω παράδρομους αλλά όλοι καταλήγανε σε αδιέξοδα ή σε κλειδωμένες πύλες. Δύσκολα κομμάτια εκτός δρόμου δεν ήθελα να κάνουμε λόγω κούρασης του Djkal αλλά και πάλι τον ταλαιπώρησα αρκετά με τα πήγαιν’ έλα μέχρι να πατήσουμε άσφαλτο. Πάντως, η περιοχή νομίζω πως προσφέρεται για βόλτες enduro και σε ανεβάζει σε ψηλούς λόφους με τρομερή θέα!
Κάνουμε λοιπόν μία στροφή σχεδόν 180 μοιρών και παίρνουμε έναν κατηφορικό χωματόδρομο που μας οδηγεί στο Φόδελε μέσω μιας καταπράσινης και πανέμορφης διαδρομής μέσα από το φαράγγι. Αν αντί να κάνετε διακόσια μέτρα άσφαλτο, προχωρήσετε λίγο περισσότερο, θα βρείτε πάλι δρόμο για Φόδελε (αριστερά στη φώτο).
Η πρώτη μας στάση είναι μόλις πατάμε άσφαλτο λίγο πριν το Φόδελε, δίπλα σε μια γέφυρα. Εκεί υπάρχει ένα παρατημένο Suzuki DR800 Big κλειδωμένο ακόμα στα κάγκελα της γέφυρας. (ακόμα και σήμερα εκεί είναι)
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Φσσσσσσσσσσσσσσσσ
Πρέπει να είναι πολύ καιρό εκεί, παρατημένο στη φθορά του χρόνου, αλλά ακόμα σχεδιαστικά μου αρέσει. Από έφηβος θυμάμαι και το είχα ερωτευτεί αυτό το μηχανάκι. Δεν είναι τυχαίο το ότι επέλεξα το F800GS το οποίο έχει αρκετές σχεδιαστικές ομοιότητες με το DR.
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Φσσσσσσσσσσσσσσσσ
Μα, τι διάολο είναι αυτός ο θόρυβος, το μηχανάκι μου ρετάρει έτσι;
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Φσσσσσσσσσσσσσσσσ
Μπα, σβηστό είναι το WR.
Γιώργη, τι είναι αυτό που ακούγεται, χάλασε το DR;
Γκρρρρρρρρρρρρρρρρρ
Γιώργη!!!
Φσσσσσ
ε, ε Ε; Όλα καλά φιλαράκι, όλα καλά.
Markas
Μέλος
Περνάμε το Φόδελε, βγαίνουμε εθνική προς Ρέθυμνο και μόλις ξεκινάμε τη μεγάλη ανηφορική ευθεία στρίβουμε δεξιά σε ένα χωματόδρομο. Το νου σας γιατί η είσοδός του είναι στενή, ίσα ίσα ένα κόψιμο στις μπάρες για να χωράει ένα αμάξι, και κρυμμένη πίσω από θάμνους.
Στη φωτογραφία φαίνεται το κάστρο με ζουμ λίγο βόρεια του Φόδελε.
Ο χωματόδρομος είναι σε μάλλον κακή κατάσταση λόγω αρκετών σκόρπιων πετρών αλλά βατός ακόμα και για μεγάλο On-Off με προσοχή. Προσφέρει μάλιστα τρομερή θέα.
Το να βρείτε τον κουλέ δεν είναι δύσκολο, απλά ακολουθείτε τον δρόμο που οδηγεί προς την κορυφή.
Ακόμα δεν φτάσαμε στην κορυφή και το μέρος μου αρέσει ήδη!
Φτάνουμε στην κορυφή, βγάζουμε εξοπλισμό και τρέχω να εξερευνήσω το μέρος. Αυτός ο κουλές δείχνει να ήταν ο πιο οχυρός από τους τρεις στην περιοχή. Πολεμίστρες βλέπω, ψηλός. Η είσοδος ήταν από το βορρά. Δεξιά ήταν αμέσως δύο δωμάτια, αριστερά πάνω στο βράχο και με είσοδο από τον επάνω όροφο ένα τρίτο. (βρήκα και ίχνη από δύο ακόμα λίγο πιο έξω. Ίσως ήταν αποθήκες αλλά το πιθανότερο είναι να χτίστηκαν αργότερα ως στάνες βοσκών).
Το πρώτο δεξιά είχε μάλιστα και τζάκι. Ίσως να ανήκε στο φρούραρχο γιατί μου φάνηκε πολύ μικρό για κουζίνα.
Πέρα από τα μικρά δωμάτια υπήρχε και ο κυρίως χώρος της φρουράς. Στη φωτογραφία φαίνεται πως είναι ο μεγάλος θάλαμος του κάστρου σήμερα. Καμάρες για στήριξη πέτρινης οροφής δεν βρήκα ούτε ίχνος. Η λογική υπόθεση λοιπόν είναι πως εκεί που υπάρχουν εγκοπές στον τοίχο θα ακουμπούσαν ξύλινα δοκάρια που στήριζαν την οροφή. Η οροφή πρέπει να ήταν η κλασική επίπεδη χωμάτινη που εφαρμοζόταν παλιά.
Στη φωτογραφία φαίνεται το κάστρο με ζουμ λίγο βόρεια του Φόδελε.
Ο χωματόδρομος είναι σε μάλλον κακή κατάσταση λόγω αρκετών σκόρπιων πετρών αλλά βατός ακόμα και για μεγάλο On-Off με προσοχή. Προσφέρει μάλιστα τρομερή θέα.
Το να βρείτε τον κουλέ δεν είναι δύσκολο, απλά ακολουθείτε τον δρόμο που οδηγεί προς την κορυφή.
Ακόμα δεν φτάσαμε στην κορυφή και το μέρος μου αρέσει ήδη!
Φτάνουμε στην κορυφή, βγάζουμε εξοπλισμό και τρέχω να εξερευνήσω το μέρος. Αυτός ο κουλές δείχνει να ήταν ο πιο οχυρός από τους τρεις στην περιοχή. Πολεμίστρες βλέπω, ψηλός. Η είσοδος ήταν από το βορρά. Δεξιά ήταν αμέσως δύο δωμάτια, αριστερά πάνω στο βράχο και με είσοδο από τον επάνω όροφο ένα τρίτο. (βρήκα και ίχνη από δύο ακόμα λίγο πιο έξω. Ίσως ήταν αποθήκες αλλά το πιθανότερο είναι να χτίστηκαν αργότερα ως στάνες βοσκών).
Το πρώτο δεξιά είχε μάλιστα και τζάκι. Ίσως να ανήκε στο φρούραρχο γιατί μου φάνηκε πολύ μικρό για κουζίνα.
Πέρα από τα μικρά δωμάτια υπήρχε και ο κυρίως χώρος της φρουράς. Στη φωτογραφία φαίνεται πως είναι ο μεγάλος θάλαμος του κάστρου σήμερα. Καμάρες για στήριξη πέτρινης οροφής δεν βρήκα ούτε ίχνος. Η λογική υπόθεση λοιπόν είναι πως εκεί που υπάρχουν εγκοπές στον τοίχο θα ακουμπούσαν ξύλινα δοκάρια που στήριζαν την οροφή. Η οροφή πρέπει να ήταν η κλασική επίπεδη χωμάτινη που εφαρμοζόταν παλιά.
Markas
Μέλος
Παραθέτω μερικές πληροφορίες για τις χωμάτινες οροφές:
Ως το 1950 περίπου, σε κάποια μέρη, τα σπίτια τα σκέπαζαν με ταράτσες επίπεδες. Ταράτσες χωμάτινες, οι οποίες γίνονταν με ειδικό τρόπο και χώμα, το οποίο είχε ιδιότητες στεγανοποίησης. Οι βάσεις για να στηριχθεί η χωματοταράτσα γίνονταν με τον παρακάτω τρόπο. Αφού είχαν ανυψώσει τους πλάγιους πέτρινους τοίχους, ως το επιθυμητό ύψος, (2 – 3μ και πάχος περί τα 60 εκ.), έφεραν δοκάρια, (τράβες), από τη μία άκρη του τοίχου, ως την απέναντι και ανά 1 – 2μ περίπου (μπορεί και πιο πυκνά). Έπειτα τοποθετούσαν και κάθετα δοκάρια στηριζόμενα στο έδαφος που υποβάσταζαν τα δοκάρια της οροφής. Στη συνέχεια από πάνω και κάθετα προς τα προηγούμενα, στρώνανε τα καδρόνια, ανά 0,5 – 1μ περίπου και ακολουθούσε το «πέτσωμα», με μαδέρια. Πάνω από τα μαδέρια, τοποθετούσαν καλάμια και άχυρο ή φύκια με πάχος περίπου 5εκ. Ακολουθούσε το ειδικό χώμα, σε πάχος περί τα 15 εκ. Το χώμα έμπαινε σκέτο και καθαρό από ξένα σώματα.
Η συντήρηση γινόταν κάθε χρόνο. Αφού είχαν σκουπίσει – καθαρίσει επιμελώς την επιφάνειά της, τοποθετούσαν χώμα κάνοντας μικρούς λοφίσκους ανά διαστήματα. Αυτό με τις βροχές έλιωνε και έρεε στους αρμούς (τις σχισμές ή χαραμάδες), και τα κάλυπτε – έφραζε.
Πολλές φορές, παρ’ όλη τη συντήρηση, όταν έβρεχε, έρεε νερό μέσα στο οίκημα και για λύση, τοποθετούσαν ύφασμα – σεντόνι ή κάτι παρόμοιο, πιασμένο από τις τέσσερις γωνίες του δωματίου. Τοποθετούσαν δε και ένα βάρος από πάνω, περίπου στο κέντρο του, όπου συγκεντρωνόταν το νερό. Από κάτω τοποθετούσαν μία λεκάνη και μάζευαν το νερό που έρεε. Συνήθως αυτές οι κατασκευές και οι συντηρήσεις, ετελούντο σε περιόδους ανομβρίας. Το χώμα δεν το βρέχανε, αλλά στεκόταν και δεν το παρέσυραν τυχόν δυνατοί άνεμοι, επειδή ήταν «βαρύ». Υπήρχε και κάποιος πέτρινος κύλινδρος, τον οποίο κυλούσαν το χειμώνα, για να γίνεται συμπαγές το χώμα και να μην το διαπερνά η βροχή. Σε πολλά μέρη, έδιναν μία ειδική κλίση στην ταράτσα, ώστε να συγκεντρώνει τα νερά σε ένα ακριανό σημείο και από εκεί με «κάναλο», τα οδηγούσαν σε στέρνα, εκμεταλλευόμενοι με αυτό τον τρόπο το βρόχινο νερό. (Πηγή: http://www.folkpedia.gr/?p=8925 )
Στις περιπλανίσεις μου, έτυχε να πετύχω ένα σπίτι με χωμάτινη οροφή που όμως αντί για χώμα είχε πλέον τσιμέντο. Από το εσωτερικό του όμως δε φαίνονταν καμία αλλαγή. Να λοιπόν το εσωτερικό μίας χωμάτινης σκεπής:
Αν το δωμάτιο ήταν πολύ μεγάλο, ίσως βάζανε και μερικά υποστυλώματα ενδιάμεσα (φωτογραφία από Web):
Φως θα έμπαινε αρκετό από τις πολλές πολεμίστρες περιμετρικά του κουλέ (Απέναντι στον λόφο διακρίνεται ο γειτονικός Κουλές της Κοπροκεφάλας)
Και κάπως έτσι θα ήταν η οροφή από πάνω (αν προσθέσουμε και τις πολεμίστρες τουλάχιστον).
Εδώ φαίνεται μία χωμάτινη οροφή σε τομή.
Για σκεφτείτε τώρα τα δοκάρια εκεί που υπάρχουν εγκοπές στον τοίχο, από πάνω το χώμα, μια χαρά, έμενε χώρος για έναν άντρα να καλυφτεί πίσω από τις πολεμίστρες, έστω και γονατιστός. Οπότε, πάνω στην οροφή μπορούσαν οι στρατιώτες άνετα να βολτάρουν και να εποπτεύουν όλες τις κατευθύνσεις αλλά και να αμύνονται πίσω από τις πολεμίστρες σε περίπτωση επίθεσης, ενώ στο δωματιάκι που είχε είσοδο στην ταράτσα μάλλον θα κοιμόταν η αλλαγή βάρδιας το βράδυ.
Μάλιστα, οι φρουροί, κοιτάζοντας ανατολικά, μπορούσαν να δουν ξεκάθαρα τους άλλους δύο κουλέδες της περιοχής. Στη φωτογραφία φαίνονται ο ένας σχεδόν πίσω από τον άλλον.
Τώρα, θα αναρωτιέστε βέβαια, που πηγαίνανε τα νερά της βροχής ε;
Εξωτερικά, ανά τακτά διαστήματα υπήρχαν οπές με υδρορροές που απομάκρυναν τα όμβρια ύδατα και έτσι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα.
Αυτό όμως που με προβλημάτισε πολύ ήταν πως δεν βρήκα κανένα ίχνος από τα χοντρά δοκάρια που έπρεπε να υπήρχαν. Στην αρχή σκέφτηκα πως ίσως οι επαναστάτες έβαλαν φωτιά στον πύργο όταν τον κατέλαβαν. Όμως σε 2-3 πολεμίστρες από πάνω είδα ξεκάθαρα ξύλο για στήριξη της εποχής που χτίστηκε ο πύργος! (Δυστυχώς ξέχασα να βγάλω φωτογραφία ανάλογη, η μόνη που δείχνει ένα τέτοιο ξύλο βγήκε σχεδόν κατά λάθος και είναι αυτή με τη μηχανή, τρεις φωτογραφίες πιο πάνω. Το ξύλο φαίνεται κάτω αριστερά, πάνω από την πολεμίστρα). Έκατσα και έψαξα λοιπόν για πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία κοπής και επεξεργασίας ξύλων τα παλιά χρόνια που δεν είχαν τα σύγχρονα χημικά συντηρητικά:
Τα ξύλα τα έκοβαν χάση φεγγαριού, στα μέσα φθινοπώρου, γιατί τότε τα δέντρα έχουν λιγότερο νερό μέσα στον κορμό τους. Μετά, με ένα μεγάλο πριόνι έκοβαν το δέντρο. Ανάλογα με το πόσο χοντρό ήταν το δέντρο έκαναν και τον ανάλογο χρόνο. Για ένα δέντρο διαμέτρου ενός μέτρου χρειάζονταν μια με δυο ώρες. Και η δουλειά δεν τελείωνε εκεί. Στη συνέχεια καθάριζαν τα κλαδιά με το τσεκούρι και αν το δέντρο το έκαναν σανίδες, τότε πάλι δυο άτομα με πριόνι το έκοβαν κατακόρυφα . Αν το ήθελαν για σκεπόξυλα, τότε το πελεκούσαν με το τσεκούρι απ’ τις δυο μεριές, κάνοντάς το ορθογώνιο. Έπειτα τα ξύλα επειδή ήταν χλωρά, τα έβαζαν σε μέρος ανήλιο (υπόγεια) για να τραβήξουν( να χάσουν το νερό, να ξεραθούν.) Προτιμούσαν ανήλιο μέρος, γιατί με τον ήλιο το ξύλο θα σκιστεί και θα γίνει άχρηστο. Για να τραβήξουν τα ξύλα χρειαζόταν περίπου ένας χρόνος. Τα ξύλα αυτά μπορεί να αντέχανε για εκατοντάδες χρόνια χωρίς κανενός είδους χημική συντήρηση.
Σκεφτείτε τώρα πως δεν είμαστε στη βόρεια Ελλάδα αλλά στην άνυδρη και χωρίς πολλά δάση Κρήτη. Τα κατάλληλα ξύλα ήταν σπάνια και πανάκριβα. Όταν ο πύργος είχε πλέον εγκαταλειφτεί, κάθε τέτοιο ξύλο θα ήταν πολύ πολύτιμο για να αφεθεί εκεί! Εγώ αν ήμουν πάντως κάτοικος της περιοχής θα πήγαινα με ό,τι γαϊδούρια μπορούσα να μαζέψω, να ξηλώσω τα ξύλα και να τα φέρω στο χώρο μου για εκμετάλλευση ή πούλημα.
Κάτι ανάλογο πρέπει να είχε γίνει και στους άλλους δύο κουλέδες της περιοχής και η οροφές εξαφανίστηκαν ως δια μαγείας!
Τελευταία επεξεργασία:
Markas
Μέλος
Πέτρινη σκάλα για επάνω δεν είδα. Πιθανότατα θα ήταν και αυτή ξύλινη και εκλάπη όταν λεηλατήθηκε ο πύργος μετά την εγκατάλειψή του στην επανάσταση του 1878. Αυτό που είδα πάντως είναι πάλι το κλασικό τζάκι στο μεγάλο θάλαμο που παρείχε ζεστασιά και εστία ψησίματος.
Και αν αναρωτιέστε πως ήταν η εικόνα του τζακιού εκείνη την εποχή, ορίστε ένα τζάκι σε σπίτι με χωμάτινη σκεπή:
Και αν αναρωτιέστε πως ήταν η εικόνα του τζακιού εκείνη την εποχή, ορίστε ένα τζάκι σε σπίτι με χωμάτινη σκεπή:
Τελευταία επεξεργασία:
Markas
Μέλος
Ουφ, αρκετά όμως με τις λεπτομέρειες και τις θεωρίες μου. Πάμε μια βόλτα να σας δείξω τον κουλέ απέξω.
Για ρίξτε μια ματιά και στη θέα όμως…
Το μέρος είναι ΜΑΓΙΚΟ!
Οπ, ένα κολονάκι του τριγωνομετρικού δικτύου!
Ευκαιρία για την κλασική φωτογραφία!
Γιώργη!
Γιώργη!!!
Έλα μια βόλτα από εδώ να με βγάλεις και εμένα μια φωτογραφία.
Και ιδού η κλασική φωτογραφία.
Το μέρος μπορεί να είναι μαγικό και σίγουρα θα ξανάρθω αλλά, προς το παρόν, η βόλτα συνεχίζεται.
Μια τελευταία φωτογραφία λοιπόν και φεύγουμε.
Για ρίξτε μια ματιά και στη θέα όμως…
Το μέρος είναι ΜΑΓΙΚΟ!
Οπ, ένα κολονάκι του τριγωνομετρικού δικτύου!
Ευκαιρία για την κλασική φωτογραφία!
Γιώργη!
Γιώργη!!!
Έλα μια βόλτα από εδώ να με βγάλεις και εμένα μια φωτογραφία.
Και ιδού η κλασική φωτογραφία.
Το μέρος μπορεί να είναι μαγικό και σίγουρα θα ξανάρθω αλλά, προς το παρόν, η βόλτα συνεχίζεται.
Μια τελευταία φωτογραφία λοιπόν και φεύγουμε.
Markas
Μέλος
Και ο χάρτης της διαδρομής μέχρι τώρα. Όπως πάντα, με μπλε είναι η άσφαλτος, με καφέ ο χωματόδρομος.
Η βόλτα μας όμως συνεχίζεται με κατεύθυνση δυτικά. Νέο κουλέ δεν περιμένω να βρούμε, όμως δυτικά από εδώ και βόρεια από τον εθνικό έχει πολλούς κρυμμένους θησαυρούς. Κοντά σε μας υπάρχουν οι τρεις παραλίες της Κορακιάς και η παραλία στους Πέρα Γαλήνους ακόμα δυτικότερα. Μια και δε θέλουμε να αργήσουμε, επιλέγουμε να ακολουθήσουμε τον δυτικό χωματόδρομο, στρίβουμε αριστερά σε ένα μεγάλο σπίτι βοσκού της περιοχής, πατάμε εθνικό και πάλι δεξιά στον πρώτο χωματόδρομο που βρίσκουμε. Υπόψη, μην περιμένετε μεγάλη είσοδο, ένας στενός χωματόδρομος σε μέτρια κατάσταση που μετά από λίγα μέτρα είναι μάλιστα φραγμένος από μια πύλη. Περνάμε σαν κύριοι, κλείνουμε την πόρτα πίσω μας και προχωράμε. Τι ψάχνουμε; Μα ένα Μινωικό οικισμό για τον οποίο έτυχε να ακούσω. Οχύρωση δεν ξέρω αν είχε, αλλά πρέπει να είναι ενδιαφέρουσα μια επίσκεψη στο χώρο.
Η βόλτα μας όμως συνεχίζεται με κατεύθυνση δυτικά. Νέο κουλέ δεν περιμένω να βρούμε, όμως δυτικά από εδώ και βόρεια από τον εθνικό έχει πολλούς κρυμμένους θησαυρούς. Κοντά σε μας υπάρχουν οι τρεις παραλίες της Κορακιάς και η παραλία στους Πέρα Γαλήνους ακόμα δυτικότερα. Μια και δε θέλουμε να αργήσουμε, επιλέγουμε να ακολουθήσουμε τον δυτικό χωματόδρομο, στρίβουμε αριστερά σε ένα μεγάλο σπίτι βοσκού της περιοχής, πατάμε εθνικό και πάλι δεξιά στον πρώτο χωματόδρομο που βρίσκουμε. Υπόψη, μην περιμένετε μεγάλη είσοδο, ένας στενός χωματόδρομος σε μέτρια κατάσταση που μετά από λίγα μέτρα είναι μάλιστα φραγμένος από μια πύλη. Περνάμε σαν κύριοι, κλείνουμε την πόρτα πίσω μας και προχωράμε. Τι ψάχνουμε; Μα ένα Μινωικό οικισμό για τον οποίο έτυχε να ακούσω. Οχύρωση δεν ξέρω αν είχε, αλλά πρέπει να είναι ενδιαφέρουσα μια επίσκεψη στο χώρο.
Markas
Μέλος
Μπορεί να μη φαίνεται στη δορυφορική φωτογραφία πολύ (είναι και παλιά, του 2002) αλλά η ρεματιά είναι γεμάτη από ροζ σφάκες (όπως λέμε εμείς το φυτό στην Κρήτη).
Χμμ, θερμοκήπιο σε βράχο δίπλα στη θάλασσα; Δεν το νομίζω. Αυτό που βλέπουμε είναι ο λόφος της Σούδας με τον μινωικό οικισμό σκεπασμένο για προστασία από τους αρχαιολόγους.
Προχωράμε λίγο και φτάνουμε σε κάτι χαμηλά τοιχία όπου μας ενημερώνει μία από τις πολλές πινακίδες πως σωστά ήρθαμε.
Νομίζω πως πρέπει να λάβουμε την πινακίδα σοβαρά υπόψη. Οι εργασίες των αρχαιολόγων προφανώς ακόμα συνεχίζονται και δεν πρέπει να καταστρέψουμε άθελά μας κομμάτι της ιστορίας μας.
Όχι εκτός χωματόδρομου διαδρομές λοιπόν στα πεδινά τουλάχιστο.
Παίρνουμε φόρα, ανεβαίνουμε την ομαλή πλαγιά δεξιά από το «θερμοκήπιο» και κάνουμε μια στάση.
Το μέρος έχει κάτι το μαγικό (και αυτό, ναι). Δεν ξέρω, είναι κάποια μέρη, συνήθως στις τοποθεσίες με αρχαία, τα οποία μου βγάζουν ένα περίεργο συναίσθημα.
Ο γκρεμός που βλέπουμε στα πόδια μας, στα μινωικά χρόνια τουλάχιστον, δεν υπήρχε. Για την ακρίβεια, όλος ο λόφος ήταν αρκετά μέτρα ψηλότερος επεκτεινόταν και λίγο πιο βόρεια.
Χμμ, θερμοκήπιο σε βράχο δίπλα στη θάλασσα; Δεν το νομίζω. Αυτό που βλέπουμε είναι ο λόφος της Σούδας με τον μινωικό οικισμό σκεπασμένο για προστασία από τους αρχαιολόγους.
Προχωράμε λίγο και φτάνουμε σε κάτι χαμηλά τοιχία όπου μας ενημερώνει μία από τις πολλές πινακίδες πως σωστά ήρθαμε.
Νομίζω πως πρέπει να λάβουμε την πινακίδα σοβαρά υπόψη. Οι εργασίες των αρχαιολόγων προφανώς ακόμα συνεχίζονται και δεν πρέπει να καταστρέψουμε άθελά μας κομμάτι της ιστορίας μας.
Όχι εκτός χωματόδρομου διαδρομές λοιπόν στα πεδινά τουλάχιστο.
Παίρνουμε φόρα, ανεβαίνουμε την ομαλή πλαγιά δεξιά από το «θερμοκήπιο» και κάνουμε μια στάση.
Το μέρος έχει κάτι το μαγικό (και αυτό, ναι). Δεν ξέρω, είναι κάποια μέρη, συνήθως στις τοποθεσίες με αρχαία, τα οποία μου βγάζουν ένα περίεργο συναίσθημα.
Ο γκρεμός που βλέπουμε στα πόδια μας, στα μινωικά χρόνια τουλάχιστον, δεν υπήρχε. Για την ακρίβεια, όλος ο λόφος ήταν αρκετά μέτρα ψηλότερος επεκτεινόταν και λίγο πιο βόρεια.
Τελευταία επεξεργασία:
Markas
Μέλος
Για να δούμε όμως μερικές πληροφορίες για την περιοχή και τα αρχαία:
Ο αρχαιολογικός χώρος στους Πέρα Γαλήνους εντοπίστηκε το 1983 τυχαία, όπως συμβαίνει συνήθως με τις περισσότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Η ανασκαφική έρευνα από το 1988 μέχρι και σήμερα συνεχίζεται συστηματικά. Στο βόρειο σημείο του υφιστάμενου οικισμού, ακριβώς στο χείλος της βορινής απόκρημνης πλευράς του λόφου, βρίσκεται ένας τοίχος πάχους 0,90 εκ. ο οποίος, αφού διατρέχει απόσταση 10 περίπου μέτρων, διακόπτεται στο δυτικό του άκρο από την κατολίσθηση του εδάφους, ενώ στο ανατολικό του άκρο σχηματίζει γωνία και φαίνεται να κατευθύνεται προς το βορρά. Ο τοίχος αυτός, αν δεν ανήκει σε κάποιο κεντρικό κτίριο του οικισμού, πράγμα που δε θα μάθουμε ποτέ, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι οροθετούσε τον οικισμό στο σημείο αυτό και ότι κάλυπτε οχυρωματικές ανάγκες. (οχυρωμένος οικισμός το λοιπόν!) Οι κοινωνικές ομάδες της μινωϊκής Κρήτης, οποιαδήποτε και αν ήταν η δομή και η λειτουργία τους, δεν αποτελούσαν απομονωμένα κλειστά συστήματα στον κόσμο της εποχής του χαλκού, ούτως ώστε να εξαιρούνται από την αναγκαιότητα της προστασίας από εξωτερικούς κινδύνους. Η αόριστη επομένως έννοια της μινωικής ειρήνης, που καταργούσε την ανάγκη οχύρωσης των οικισμών είναι μύθος. Η οχύρωση δεν εμφανίζεται πάντα με ένα απλό εξωτερικό περίβολο ή τείχος και πολλοί ερευνητές δυσκολεύτηκαν εξαιτίας αυτού να δουν οχυρωματικά συστήματα σε πολλά οικιστικά συγκροτήματα. Ένα τέτοιο σύστημα φαίνεται, από επιφανειακές ακόμη ενδείξεις στα νότια άκρα του οικισμού, ότι προστάτευε το μεσομινωϊκό οικισμό (κτίστηκε δηλαδή κάπου 2000 π.Χ.) στο λόφο της Σούδας (τον λόφο με το «θερμοκήπιο»). Οι Πέρα Γαλήνοι ήταν, πρώτα από όλα, ένας λιμενικός σταθμός, που τους χρόνους της λειτουργίας του αποτελούσε αναμφίβολα μια από τις πιο ασφαλείς και δραστήριες λιμενικές εγκαταστάσεις της μεσομινωϊκής Κρήτης. Αν και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς αρχαιολογικές μαρτυρίες, ορισμένοι συγκριτικοί και περιβαλλοντολογικοί παράμετροι δηλώνουν, από τη μεριά τους το είδος της οικιστικής εγκατάστασης. Οι λιμενικές δραστηριότητες αυτές καθαυτές δε θα μπορούσαν από μόνες τους να δικαιολογήσουν το μέγεθος, την έκταση και την ποιότητα των εγκαταστάσεων. Οι εγκαταστάσεις αυτές δε θα μπορούσαν επίσης να ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας αυτόνομης κοινωνικής ομάδας κτηνοτρόφων ή ψαράδων. Ακόμα, το οικοσύστημα των Πέρα Γαλήνων απέκλειε την ανάπτυξη μιας παραγωγικής γεωργίας, λόγω των πολύ περιορισμένων καλλιεργήσιμων εδαφών.
OιΓαλήνοι βρίσκονται σε μια από τις μεταλλοφόρες περιοχές της Κρήτης (ανατολικά των Ταλαίων ορέων). Ειδικότερα το έδαφος στους Γαλήνους είναι πλούσιο σε αργυρούχο μόλυβδο και σε αρσενικό, που είναι απαραίτητο για τη σκλήρυνση του χαλκού. Μόνο στο χώρο των Γαλήνων σε απόσταση ενός έως δύο χιλιομέτρων από τον οικισμό υπάρχουν τέσσερα μεταλλεία, ενώ στην ευρύτερη περιοχή των Σισών υπάρχουν άλλα πέντε. Ακόμη και στην ανατολική πλευρά του λόφου της Σούδας, που δυστυχώς το μεγαλύτερο μέρος της έχει καταστραφεί, υπάρχουν σοβαρές γεωλογικές και αρχαιολογικές ενδείξεις εξόρυξης και επεξεργασίας μεταλλευμάτων. Είναι επομένως πολύ πιθανό, οι κάτοικοι του μεσομινωϊκού οικισμού στους Πέρα Γαλήνους να είχαν άμεση σχέση με τις μεταλλουργικές εργασίες. Το γεγονός, εξάλλου, ότι ο οικισμός διέθετε άφθονο τρεχούμενο νερό, απαραίτητο στις μεταλλοτεχνικές δραστηριότητες, ενισχύει την παραπάνω θέση.
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Οπωσδήποτε, η πρωταρχική αιτία της εγκατάλειψης είναι η σεισμική δραστηριότητα, η τελική όμως αιτία, που ανάγκασε τον ανθρώπινο πληθυσμό να εγκαταλείψει τις εστίες του αλλά και την περιοχή και να μην επιστρέψει ποτέ πια εκεί, βρίσκεται στις συνέπειες του σεισμού όχι στα οικιστικά συγκροτήματα, αλλά στο έδαφος πάνω στο οποίο κτίστηκαν αυτά. Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε πριν την τελική κατάρρευσή του. Η κατάρρευση αυτή θα μπορούσε να είχε συμβεί πολύ μετά την ερήμωσή του. Επομένως, οι οποιεσδήποτε ζημιές που είχαν υποστεί τα κτίρια θα μπορούσαν να είχαν επισκευαστεί και να συνεχίσουν έτσι αυτά να υπάρχουν, όπως συνέβη σε άλλες θέσεις που κτύπησε ο ίδιος σεισμός. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι σεισμικές δονήσεις είχαν προκαλέσει σημαντικές βλάβες στη δομή των γεωλογικών σχηματισμών πάνω στους οποίους βρίσκεται ο οικισμός, ώστε οι κάτοικοί του δεν είχαν άλλη επιλογή από αυτήν της εγκατάλειψής του. Αυτό φαίνεται ότι συνέβη στο λόφο της Σούδας αλλά και σε όλη την ακτογραμμή του όρμου των Πέρα Γαλήνων.
Η καταστροφή του ΟΙΚΙΣΜΟΥ:
Η σημερινή γεωλογική διαμόρφωση της λοφοειδούς απόληξης στη θάλασσα της άκρας Σούδας, που σήμερα έχει το σχήμα μιας μικρής χερσονήσου, είναι ένα αξιοπερίεργο λείψανο του γεωλογικού σχηματισμού που υπήρχε τους χρόνους που κατοικήθηκε. Ο λόφος έχει καταβυθιστεί ακριβώς στη μέση του και έχει πληγεί όλη η βόρεια και δυτική πλευρά του από κατολισθήσεις λόγω σεισμών.
Στη συνέχεια η θαλάσσια διάβρωση, ολοκλήρωσε τη γεωλογική μεταβολή με αποτέλεσμα η σημερινή μορφή του λόφου να αποτελεί ένα μικρό δείγμα της αρχικής του μορφής, αφού διασώζεται λιγότερο από το 1/3. Αυτή η γεωλογική μεταβολή, η οποία κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του οικισμού, κατέστησε αδύνατη τη συνέχιση της κατοίκησης πάνω στο λόφο, όμως δε δικαιολογεί την εγκατάλειψη της περιοχής. Οι κάτοικοι θα μπορούσαν να ξανακτίσουν τον οικισμό τους μερικές δεκάδες μέτρα νοτιότερα σε σταθερά εδάφη.
Συνεπώς, ως καθοριστική αιτία της εγκατάλειψης θα πρέπει να θεωρηθεί η καταστροφή όλου ή μέρους του οικοσυστήματος της θέσης και ειδικότερα του λιμανιού.
Μια ματιά στο πως θα μπορούσε να ήτανε παλιά ο οικισμός (με τις φτωχές μου γνώσεις στο photoshop, τώρα το μαθαίνω):
Και πώς είναι σήμερα:
Η καταστροφή του λιμανιού:
Οι γεωλογικές μεταβολές, εξαιτίας των σεισμικών τεκτονικών δονήσεων, δεν περιορίζονται μόνο στο λόφο της Σούδας, αλλά επεκτείνονται σε όλο τον όρμο των Πέρα Γαλήνων. Όλη η σημερινή απόκρημνη ακτογραμμή του όρμου είναι αποτέλεσμα κατολισθήσεων, ενώ η δυτική του πλευρά έχει πληγεί ιδιαίτερα. Η δυτική πλευρά του όρμου, απέναντι ακριβώς από το λόφο-χερσόνησο της Σούδας, έχει κατακρημνιστεί σε μεγάλη έκταση. Ίσως να εκτεινόταν 150-200μ προς τη θάλασσα, μάρτυρες για τούτο μπορούν να θεωρηθούν δύο μικροί βράχοι που βρίσκονται σήμερα στη μέση σχεδόν του πόρου του όρμου. Επομένως, ο πόρος του όρμου πριν την καταστροφή ήταν πιο στενός από ότι είναι σήμερα και προστάτευε το λιμάνι από τους βορειοδυτικούς ανέμους. Ό όρμος των Πέρα Γαλήνων σχημάτιζε αναμφίβολα την εποχή του χαλκού ένα εξαιρετικό λιμενικό καταφύγιο προστατευμένο από όλους τους ανέμους. Δεν καταστράφηκε, επομένως, μόνο ο γεωλογικός σχηματισμός του κατοικημένου χώρου αλλά και εκείνος που δημιουργούσε το λιμενικό καταφύγιο από το οποίο εξαρτιόταν άμεσα ο λόγος της ύπαρξής του.
Ο χώρος του οικισμού έγινε μη κατοικήσιμος, το λιμάνι λίγο πολύ αχρηστεύτηκε και όλη η περιοχή των Πέρα Γαλήνων θα πρέπει να θεωρήθηκε επισφαλής και εγκαταλείφθηκε μια για πάντα.
Μία εικόνα του πώς θα μπορούσε να ήταν το λιμάνι στην ακμή του:
Και πώς είναι τώρα:
Τα παραπάνω είναι μικρή περίληψη από την έρευνα που έχουν κάνει αρχαιολόγοι και έχει παρουσιαστεί σε συνέδριο. Ολόκληρο το κείμενο θα το βρείτε εδώ: http://agiosgeorgios.blogspot.gr/2006/11/blog-post_16.html
Ο αρχαιολογικός χώρος στους Πέρα Γαλήνους εντοπίστηκε το 1983 τυχαία, όπως συμβαίνει συνήθως με τις περισσότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Η ανασκαφική έρευνα από το 1988 μέχρι και σήμερα συνεχίζεται συστηματικά. Στο βόρειο σημείο του υφιστάμενου οικισμού, ακριβώς στο χείλος της βορινής απόκρημνης πλευράς του λόφου, βρίσκεται ένας τοίχος πάχους 0,90 εκ. ο οποίος, αφού διατρέχει απόσταση 10 περίπου μέτρων, διακόπτεται στο δυτικό του άκρο από την κατολίσθηση του εδάφους, ενώ στο ανατολικό του άκρο σχηματίζει γωνία και φαίνεται να κατευθύνεται προς το βορρά. Ο τοίχος αυτός, αν δεν ανήκει σε κάποιο κεντρικό κτίριο του οικισμού, πράγμα που δε θα μάθουμε ποτέ, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι οροθετούσε τον οικισμό στο σημείο αυτό και ότι κάλυπτε οχυρωματικές ανάγκες. (οχυρωμένος οικισμός το λοιπόν!) Οι κοινωνικές ομάδες της μινωϊκής Κρήτης, οποιαδήποτε και αν ήταν η δομή και η λειτουργία τους, δεν αποτελούσαν απομονωμένα κλειστά συστήματα στον κόσμο της εποχής του χαλκού, ούτως ώστε να εξαιρούνται από την αναγκαιότητα της προστασίας από εξωτερικούς κινδύνους. Η αόριστη επομένως έννοια της μινωικής ειρήνης, που καταργούσε την ανάγκη οχύρωσης των οικισμών είναι μύθος. Η οχύρωση δεν εμφανίζεται πάντα με ένα απλό εξωτερικό περίβολο ή τείχος και πολλοί ερευνητές δυσκολεύτηκαν εξαιτίας αυτού να δουν οχυρωματικά συστήματα σε πολλά οικιστικά συγκροτήματα. Ένα τέτοιο σύστημα φαίνεται, από επιφανειακές ακόμη ενδείξεις στα νότια άκρα του οικισμού, ότι προστάτευε το μεσομινωϊκό οικισμό (κτίστηκε δηλαδή κάπου 2000 π.Χ.) στο λόφο της Σούδας (τον λόφο με το «θερμοκήπιο»). Οι Πέρα Γαλήνοι ήταν, πρώτα από όλα, ένας λιμενικός σταθμός, που τους χρόνους της λειτουργίας του αποτελούσε αναμφίβολα μια από τις πιο ασφαλείς και δραστήριες λιμενικές εγκαταστάσεις της μεσομινωϊκής Κρήτης. Αν και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς αρχαιολογικές μαρτυρίες, ορισμένοι συγκριτικοί και περιβαλλοντολογικοί παράμετροι δηλώνουν, από τη μεριά τους το είδος της οικιστικής εγκατάστασης. Οι λιμενικές δραστηριότητες αυτές καθαυτές δε θα μπορούσαν από μόνες τους να δικαιολογήσουν το μέγεθος, την έκταση και την ποιότητα των εγκαταστάσεων. Οι εγκαταστάσεις αυτές δε θα μπορούσαν επίσης να ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας αυτόνομης κοινωνικής ομάδας κτηνοτρόφων ή ψαράδων. Ακόμα, το οικοσύστημα των Πέρα Γαλήνων απέκλειε την ανάπτυξη μιας παραγωγικής γεωργίας, λόγω των πολύ περιορισμένων καλλιεργήσιμων εδαφών.
OιΓαλήνοι βρίσκονται σε μια από τις μεταλλοφόρες περιοχές της Κρήτης (ανατολικά των Ταλαίων ορέων). Ειδικότερα το έδαφος στους Γαλήνους είναι πλούσιο σε αργυρούχο μόλυβδο και σε αρσενικό, που είναι απαραίτητο για τη σκλήρυνση του χαλκού. Μόνο στο χώρο των Γαλήνων σε απόσταση ενός έως δύο χιλιομέτρων από τον οικισμό υπάρχουν τέσσερα μεταλλεία, ενώ στην ευρύτερη περιοχή των Σισών υπάρχουν άλλα πέντε. Ακόμη και στην ανατολική πλευρά του λόφου της Σούδας, που δυστυχώς το μεγαλύτερο μέρος της έχει καταστραφεί, υπάρχουν σοβαρές γεωλογικές και αρχαιολογικές ενδείξεις εξόρυξης και επεξεργασίας μεταλλευμάτων. Είναι επομένως πολύ πιθανό, οι κάτοικοι του μεσομινωϊκού οικισμού στους Πέρα Γαλήνους να είχαν άμεση σχέση με τις μεταλλουργικές εργασίες. Το γεγονός, εξάλλου, ότι ο οικισμός διέθετε άφθονο τρεχούμενο νερό, απαραίτητο στις μεταλλοτεχνικές δραστηριότητες, ενισχύει την παραπάνω θέση.
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Οπωσδήποτε, η πρωταρχική αιτία της εγκατάλειψης είναι η σεισμική δραστηριότητα, η τελική όμως αιτία, που ανάγκασε τον ανθρώπινο πληθυσμό να εγκαταλείψει τις εστίες του αλλά και την περιοχή και να μην επιστρέψει ποτέ πια εκεί, βρίσκεται στις συνέπειες του σεισμού όχι στα οικιστικά συγκροτήματα, αλλά στο έδαφος πάνω στο οποίο κτίστηκαν αυτά. Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε πριν την τελική κατάρρευσή του. Η κατάρρευση αυτή θα μπορούσε να είχε συμβεί πολύ μετά την ερήμωσή του. Επομένως, οι οποιεσδήποτε ζημιές που είχαν υποστεί τα κτίρια θα μπορούσαν να είχαν επισκευαστεί και να συνεχίσουν έτσι αυτά να υπάρχουν, όπως συνέβη σε άλλες θέσεις που κτύπησε ο ίδιος σεισμός. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι σεισμικές δονήσεις είχαν προκαλέσει σημαντικές βλάβες στη δομή των γεωλογικών σχηματισμών πάνω στους οποίους βρίσκεται ο οικισμός, ώστε οι κάτοικοί του δεν είχαν άλλη επιλογή από αυτήν της εγκατάλειψής του. Αυτό φαίνεται ότι συνέβη στο λόφο της Σούδας αλλά και σε όλη την ακτογραμμή του όρμου των Πέρα Γαλήνων.
Η καταστροφή του ΟΙΚΙΣΜΟΥ:
Η σημερινή γεωλογική διαμόρφωση της λοφοειδούς απόληξης στη θάλασσα της άκρας Σούδας, που σήμερα έχει το σχήμα μιας μικρής χερσονήσου, είναι ένα αξιοπερίεργο λείψανο του γεωλογικού σχηματισμού που υπήρχε τους χρόνους που κατοικήθηκε. Ο λόφος έχει καταβυθιστεί ακριβώς στη μέση του και έχει πληγεί όλη η βόρεια και δυτική πλευρά του από κατολισθήσεις λόγω σεισμών.
Στη συνέχεια η θαλάσσια διάβρωση, ολοκλήρωσε τη γεωλογική μεταβολή με αποτέλεσμα η σημερινή μορφή του λόφου να αποτελεί ένα μικρό δείγμα της αρχικής του μορφής, αφού διασώζεται λιγότερο από το 1/3. Αυτή η γεωλογική μεταβολή, η οποία κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του οικισμού, κατέστησε αδύνατη τη συνέχιση της κατοίκησης πάνω στο λόφο, όμως δε δικαιολογεί την εγκατάλειψη της περιοχής. Οι κάτοικοι θα μπορούσαν να ξανακτίσουν τον οικισμό τους μερικές δεκάδες μέτρα νοτιότερα σε σταθερά εδάφη.
Συνεπώς, ως καθοριστική αιτία της εγκατάλειψης θα πρέπει να θεωρηθεί η καταστροφή όλου ή μέρους του οικοσυστήματος της θέσης και ειδικότερα του λιμανιού.
Μια ματιά στο πως θα μπορούσε να ήτανε παλιά ο οικισμός (με τις φτωχές μου γνώσεις στο photoshop, τώρα το μαθαίνω):
Και πώς είναι σήμερα:
Η καταστροφή του λιμανιού:
Οι γεωλογικές μεταβολές, εξαιτίας των σεισμικών τεκτονικών δονήσεων, δεν περιορίζονται μόνο στο λόφο της Σούδας, αλλά επεκτείνονται σε όλο τον όρμο των Πέρα Γαλήνων. Όλη η σημερινή απόκρημνη ακτογραμμή του όρμου είναι αποτέλεσμα κατολισθήσεων, ενώ η δυτική του πλευρά έχει πληγεί ιδιαίτερα. Η δυτική πλευρά του όρμου, απέναντι ακριβώς από το λόφο-χερσόνησο της Σούδας, έχει κατακρημνιστεί σε μεγάλη έκταση. Ίσως να εκτεινόταν 150-200μ προς τη θάλασσα, μάρτυρες για τούτο μπορούν να θεωρηθούν δύο μικροί βράχοι που βρίσκονται σήμερα στη μέση σχεδόν του πόρου του όρμου. Επομένως, ο πόρος του όρμου πριν την καταστροφή ήταν πιο στενός από ότι είναι σήμερα και προστάτευε το λιμάνι από τους βορειοδυτικούς ανέμους. Ό όρμος των Πέρα Γαλήνων σχημάτιζε αναμφίβολα την εποχή του χαλκού ένα εξαιρετικό λιμενικό καταφύγιο προστατευμένο από όλους τους ανέμους. Δεν καταστράφηκε, επομένως, μόνο ο γεωλογικός σχηματισμός του κατοικημένου χώρου αλλά και εκείνος που δημιουργούσε το λιμενικό καταφύγιο από το οποίο εξαρτιόταν άμεσα ο λόγος της ύπαρξής του.
Ο χώρος του οικισμού έγινε μη κατοικήσιμος, το λιμάνι λίγο πολύ αχρηστεύτηκε και όλη η περιοχή των Πέρα Γαλήνων θα πρέπει να θεωρήθηκε επισφαλής και εγκαταλείφθηκε μια για πάντα.
Μία εικόνα του πώς θα μπορούσε να ήταν το λιμάνι στην ακμή του:
Και πώς είναι τώρα:
Τα παραπάνω είναι μικρή περίληψη από την έρευνα που έχουν κάνει αρχαιολόγοι και έχει παρουσιαστεί σε συνέδριο. Ολόκληρο το κείμενο θα το βρείτε εδώ: http://agiosgeorgios.blogspot.gr/2006/11/blog-post_16.html
Markas
Μέλος
Η ιστορία είναι συναρπαστική αλλά εμείς εδώ ήρθαμε για βόλτα και να δούμε νέα μέρη. Για να ρίξουμε λοιπόν και μια ματιά στο χώρο.
Καταπληκτική παραλία, ε; Ερημική, σχετικά απάνεμη, ιδανική για ελεύθερο κάμπινγκ και μπάνιο, ε;
Ίσως και όχι…
Ο λόγος; Ποιος άλλος από τον μεγάλο χώρο υγειονομικής ταφής που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα πιο νότια ακολουθώντας τον ποταμό. Η παραλία είχε μολυνθεί πολύ τα προηγούμενα χρόνια από την κοντινή χωματερή (είχε σχηματιστεί ρυάκι που έφερνε τοξικά λύματα από τη χωματερή και τα έριχνε στον ποταμό που εκβάλλει εδώ) όμως τελευταία που λειτουργεί σωστά ο ΧΥΤΑ έχει καθαρίσει επαρκώς ώστε να θεωρείται μάλλον ασφαλής για μπάνιο. Ανάμεσα στα πλατάνια, περίπου 250 μέτρα από την παραλία και μέσα στη ρεματιά, θα δείτε το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, από το οποίο μόνο το εκκλησάκι σώζεται.
Αριστερά της παραλίας, όπως βλέπουμε τη θάλασσα, υπάρχει μια περιφραγμένη περιοχή (μάλλον έχει αρχαία και εκεί).
Παρακάμπτουμε (όχι παραβιάζουμε!) το πλέγμα από τα νότια και παίρνουμε ένα χωματόδρομο σε άθλια κατάσταση γεμάτο με σφάκες. Στα δυτικά του όρμου υπάρχει μια άθλια παράγκα και ένας παλιός τσιμεντένιος μόλος :confused:.
Ο δρόμος, μάλλον εξαιτίας της περίφραξης χαμηλά, έχει σταματήσει εδώ και χρόνια να χρησιμοποιείται. Πέρα από τις πολλές κατολισθήσεις λόγω βροχών έχει καταληφθεί από μια ζούγκλα από σφάκες. Με πολλή δυσκολία περνάμε παλεύοντας μέτρο μέτρο. Στο δορυφόρο δείχνει πως υπάρχει χωματόδρομος που συνεχίζει σκαρφαλώνοντας το βουνό ανατολικά.
Αναγκαστικά παρατήσαμε τα μηχανάκια και δοκιμάσαμε λίγο να πάμε με τα πόδια να δούμε αν και πώς βγαίνει. Τουλάχιστον από εκεί έχει καλή θέα σε όλη τη ρεματιά και τον όρμο.
Με δυσκολία, κατάφερα να βρω από ποιον δρόμο ανεβαίνει. Όμως η ζέστη αλλά και ο ξενυχτισμένος Γιώργος είναι επαρκείς λόγοι νομίζω για να το αφήσουμε για άλλη φορά. Στην παρακάτω φωτογραφία ψάχνω να βρω που έχω αφήσει το WR…
Οπ, να το!
Καταπληκτική παραλία, ε; Ερημική, σχετικά απάνεμη, ιδανική για ελεύθερο κάμπινγκ και μπάνιο, ε;
Ίσως και όχι…
Ο λόγος; Ποιος άλλος από τον μεγάλο χώρο υγειονομικής ταφής που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα πιο νότια ακολουθώντας τον ποταμό. Η παραλία είχε μολυνθεί πολύ τα προηγούμενα χρόνια από την κοντινή χωματερή (είχε σχηματιστεί ρυάκι που έφερνε τοξικά λύματα από τη χωματερή και τα έριχνε στον ποταμό που εκβάλλει εδώ) όμως τελευταία που λειτουργεί σωστά ο ΧΥΤΑ έχει καθαρίσει επαρκώς ώστε να θεωρείται μάλλον ασφαλής για μπάνιο. Ανάμεσα στα πλατάνια, περίπου 250 μέτρα από την παραλία και μέσα στη ρεματιά, θα δείτε το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, από το οποίο μόνο το εκκλησάκι σώζεται.
Αριστερά της παραλίας, όπως βλέπουμε τη θάλασσα, υπάρχει μια περιφραγμένη περιοχή (μάλλον έχει αρχαία και εκεί).
Παρακάμπτουμε (όχι παραβιάζουμε!) το πλέγμα από τα νότια και παίρνουμε ένα χωματόδρομο σε άθλια κατάσταση γεμάτο με σφάκες. Στα δυτικά του όρμου υπάρχει μια άθλια παράγκα και ένας παλιός τσιμεντένιος μόλος :confused:.
Ο δρόμος, μάλλον εξαιτίας της περίφραξης χαμηλά, έχει σταματήσει εδώ και χρόνια να χρησιμοποιείται. Πέρα από τις πολλές κατολισθήσεις λόγω βροχών έχει καταληφθεί από μια ζούγκλα από σφάκες. Με πολλή δυσκολία περνάμε παλεύοντας μέτρο μέτρο. Στο δορυφόρο δείχνει πως υπάρχει χωματόδρομος που συνεχίζει σκαρφαλώνοντας το βουνό ανατολικά.
Αναγκαστικά παρατήσαμε τα μηχανάκια και δοκιμάσαμε λίγο να πάμε με τα πόδια να δούμε αν και πώς βγαίνει. Τουλάχιστον από εκεί έχει καλή θέα σε όλη τη ρεματιά και τον όρμο.
Με δυσκολία, κατάφερα να βρω από ποιον δρόμο ανεβαίνει. Όμως η ζέστη αλλά και ο ξενυχτισμένος Γιώργος είναι επαρκείς λόγοι νομίζω για να το αφήσουμε για άλλη φορά. Στην παρακάτω φωτογραφία ψάχνω να βρω που έχω αφήσει το WR…
Οπ, να το!
Markas
Μέλος
Επιστρέφουμε άσφαλτο και ακολουθούμε τον εθνικό δυτικά. Τι ψάχνουμε; Ένα Γερμανικό παρατηρητήριο του Β’ παγκοσμίου πολέμου .Το πώς κατάλαβα το τι υπάρχει και που, αυτό πραγματικά είναι μία άλλη ιστορία. Να σας αναφέρω μόνο πως το μόνο που είδα ήταν δύο φωτογραφίες και πως υπάρχει ένα ερειπωμένο γερμανικό φυλάκιο . Η μία, μου κίνησε την περιέργεια (δε σας τη δείχνω ακόμα) ενώ η δεύτερη τραβήχτηκε λέει κοντά στο φυλάκιο και μου υπέδειξε την τοποθεσία. Ο μικρός λοιπόν οικισμός στη φωτογραφία είναι η άγνωστη Αλμυρίδα. Υπολογίζοντας τη γωνία λήψης, καταφέρνω, πιστεύω με σχετική ακρίβεια, να βρω ένα πιθανό σημείο όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία κοντά σε κάτι κεραίες βόρεια των Σισών.
Πάλι ψάξιμο, πάλι αδιέξοδα…
Όμως, αν ένα μεγάλο On-Off σου δίνει ελευθερία, το μικρό σου δίνει ακόμα μεγαλύτερη. Έτσι, μπαίνουμε κάθετα σε χωράφια και ελαιώνες (συγνώμη αν περάσαμε από το δικό σας)…
Διασχίζουμε παρατημένους χωματόδρομους, κλειστές πόρτες, στάνες βοσκών και τέλος…
…καταφέρνουμε να βρούμε τον δρόμο μας.
Κοντά υπάρχει ένα χάλασμα στο ψηλότερο σημείο του λόφου. Αυτό πρέπει να είναι το παρατηρητήριο.
Προς το παρόν όμως τρώμε το σνακ μας απολαμβάνοντας τη θέα.
Σίσες
Αλμυρίδα
Πάλι ψάξιμο, πάλι αδιέξοδα…
Όμως, αν ένα μεγάλο On-Off σου δίνει ελευθερία, το μικρό σου δίνει ακόμα μεγαλύτερη. Έτσι, μπαίνουμε κάθετα σε χωράφια και ελαιώνες (συγνώμη αν περάσαμε από το δικό σας)…
Διασχίζουμε παρατημένους χωματόδρομους, κλειστές πόρτες, στάνες βοσκών και τέλος…
…καταφέρνουμε να βρούμε τον δρόμο μας.
Κοντά υπάρχει ένα χάλασμα στο ψηλότερο σημείο του λόφου. Αυτό πρέπει να είναι το παρατηρητήριο.
Προς το παρόν όμως τρώμε το σνακ μας απολαμβάνοντας τη θέα.
Σίσες
Αλμυρίδα
Τελευταία επεξεργασία:
Markas
Μέλος
Δοκιμάζουμε να πλησιάσουμε καβάλα στις μηχανές. Τελικά σταματάμε στον πρώτο, το χαμηλότερο λόφο. Ο Γιώργης ξεκουράζεται, εγώ δοκιμάζω να πάω ποδαράτος.
Η θέα τρομερή σε ανατολή…
…και δύση (βλέπετε που αναφαίνεται μέχρι το ακρωτήριο Δράπανο στα Χανιά; ) αλλά…
…αλλά τα ερείπια…
…δε μου φαίνονται και πολύ Γερμανικά. Το τί ήταν παλιά, δεν είμαι σίγουρος. Λογικά θα ήταν μία από τις πολλές βίγλες που ήταν χτισμένες την εποχή της τουρκοκρατίας από το φόβο των κουρσάρων. Εγώ πάντως έψαχνα να βρω κάτι συγκεκριμένο (δε σας το λέω τώρα όμως…
) και όσο και να έψαξα δεν το βρήκα. Βρήκα όμως ένα κολωνάκι του τριγωνομετρικού δικτύου να με προκαλεί…
Άλλη μία κορυφή κατακτήθηκε!
Η θέα τρομερή σε ανατολή…
…και δύση (βλέπετε που αναφαίνεται μέχρι το ακρωτήριο Δράπανο στα Χανιά; ) αλλά…
…αλλά τα ερείπια…
…δε μου φαίνονται και πολύ Γερμανικά. Το τί ήταν παλιά, δεν είμαι σίγουρος. Λογικά θα ήταν μία από τις πολλές βίγλες που ήταν χτισμένες την εποχή της τουρκοκρατίας από το φόβο των κουρσάρων. Εγώ πάντως έψαχνα να βρω κάτι συγκεκριμένο (δε σας το λέω τώρα όμως…
) και όσο και να έψαξα δεν το βρήκα. Βρήκα όμως ένα κολωνάκι του τριγωνομετρικού δικτύου να με προκαλεί…
Άλλη μία κορυφή κατακτήθηκε!
Markas
Μέλος
Έχει φτάσει μεσημέρι και η ώρα της επιστροφής.
Η επιστροφή είχε και αυτή τις δικές της μικρές περιπέτειες και γέλια. Λίγο χαθήκαμε λίγο παίξαμε, λίγο ψάξαμε, τέλος καλό πάντως όλα καλά. Άλλη μια βόλτα τελείωσε. Αυτή όμως αφήνει πίσω της δύο εκκρεμότητες.
Πρώτη: Στον Κουλέ νομίζω πως μας διέφυγε ένα κοντινό κτίσμα που φαίνεται στο δορυφόρο και δεν το έχω εξερευνήσει ακόμα.
Και δεύτερη, το γερμανικό παρατηρητήριο. Οχυρωματικό έργο και αυτό; Ίσως όχι, όμως το συγκεκριμένο έχει κάτι το οποίο θα ήθελα να φωτογραφίσω και να σας το παρουσιάσω! Το πού βρίσκεται; Ψαχουλεύοντας τις φωτογραφίες μου και με μπόλικο ζουμ βρήκα το παρακάτω . Δεξιά μία βίγλα σε καλή μάλλον κατάσταση και αριστερά ερείπια!
Παρατηρητήριο λοιπόν εντοπίστηκε, μένει η εξερεύνησή του, έστω και αν χρειαστεί να περπατήσουμε λιγάκι.
Την επόμενη βόλτα
Η επιστροφή είχε και αυτή τις δικές της μικρές περιπέτειες και γέλια. Λίγο χαθήκαμε λίγο παίξαμε, λίγο ψάξαμε, τέλος καλό πάντως όλα καλά. Άλλη μια βόλτα τελείωσε. Αυτή όμως αφήνει πίσω της δύο εκκρεμότητες.
Πρώτη: Στον Κουλέ νομίζω πως μας διέφυγε ένα κοντινό κτίσμα που φαίνεται στο δορυφόρο και δεν το έχω εξερευνήσει ακόμα.
Και δεύτερη, το γερμανικό παρατηρητήριο. Οχυρωματικό έργο και αυτό; Ίσως όχι, όμως το συγκεκριμένο έχει κάτι το οποίο θα ήθελα να φωτογραφίσω και να σας το παρουσιάσω! Το πού βρίσκεται; Ψαχουλεύοντας τις φωτογραφίες μου και με μπόλικο ζουμ βρήκα το παρακάτω
. Δεξιά μία βίγλα σε καλή μάλλον κατάσταση και αριστερά ερείπια!
Παρατηρητήριο λοιπόν εντοπίστηκε, μένει η εξερεύνησή του, έστω και αν χρειαστεί να περπατήσουμε λιγάκι.
Την επόμενη βόλτα
Markas
Μέλος
Κλασικά, στο πρώτο ποστ, στη πρώτη σελίδα, υπάρχει ευρετήριο για ότι έχει παρουσιαστεί μέχρι τώρα. Μαζευτήκανε αρκετά και έχουμε ακόμα πολύυυυ δρόμο μπροστά μας
Markas
Μέλος
Καταρχάς, ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Χαίρομαι που υπάρχουν τελικά αρκετοί που βρίσκουν την ιστορία ενδιαφέρουσα πέρα από εμένα, είτε εμφανίζονται εδώ ως σχολιαστές, είτε μου το λένε κατ' ιδίαν.
Έχοντας αναστήσει αυτό το εξερευνητικό θέμα, έχω μπει και εγώ στη διαδικασία συγγραφής 3 άλλων οδοιπορικών που έχω έτοιμες φωτογραφικά αλλά και νέους στόχους προς εξερεύνηση.
Για την ώρα, κάνω ένα μικρό διάλειμμα από τις μοτοσυκλετιστικές επισκέψεις, για να σας παρουσιάσω την...
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
(Το να βρω τις πληροφορίες αλλά κυρίως το να τις διασταυρώσω από δυο μπάντες και να βάλω αυτές τις λίγες εικόνες, μου έφαγε αρκετό κόπο. Κάθε κριτική βασισμένη σε ιστορικές αλήθειες με αντίστοιχες παραπομπές είναι όχι απλά ανεκτή, αλλά θα τη δεχτώ με μεγάλη μου χαρά.)
Έχοντας αναστήσει αυτό το εξερευνητικό θέμα, έχω μπει και εγώ στη διαδικασία συγγραφής 3 άλλων οδοιπορικών που έχω έτοιμες φωτογραφικά αλλά και νέους στόχους προς εξερεύνηση.
Για την ώρα, κάνω ένα μικρό διάλειμμα από τις μοτοσυκλετιστικές επισκέψεις, για να σας παρουσιάσω την...
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
(Το να βρω τις πληροφορίες αλλά κυρίως το να τις διασταυρώσω από δυο μπάντες και να βάλω αυτές τις λίγες εικόνες, μου έφαγε αρκετό κόπο. Κάθε κριτική βασισμένη σε ιστορικές αλήθειες με αντίστοιχες παραπομπές είναι όχι απλά ανεκτή, αλλά θα τη δεχτώ με μεγάλη μου χαρά.)