Και προειδοποιώ, ούτε μηχανικός είμαι ούτε διεκδικώ το αλάνθαστο, απλώς κάποτε είχα μελετήσει αρκετά το θέμα, συγκέντρωσα πληροφορίες και τις καταθέτω με μόνο σκοπό να βοηθήσω τις σκέψεις των ενδιαφερομένων και παρακαλώ πολύ οι πληροφορίες που θα παραθέσω να φιλτραριστούν ΠΟΛΥ και να μην θεωρηθούν ως θέσφατο!
Ξεκινάμε λοιπόν (ακολουθεί σεντόνι):
ΓΙΑ ΤΑ ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ ΓΕΝΙΚΑ
Θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω τις
θεωρητικές γνώσεις που έχω αποκομίσει κυρίως από το διαδίκτυο τις οποίες ωστόσο έχω υλοποιήσει στη πράξη χωρίς να αντιμετωπίσω ποτέ κάποιο πρόβλημα. Στο βαθμό που μπορώ θα αποφύγω να σας παροτρύνω προς οποιαδήποτε κατεύθυνση καθώς πολλά από τα στοιχεία δεν παρουσιάζονται εύκολα προς τα «έξω» ούτε από τις εταιρείες παραγωγής λιπαντικών ούτε από τις βιομηχανίες κατασκευής αυτοκινήτων ή μοτό. Προτιμώ με αυτό το άρθρο απλά να βοηθήσω στο να προσδιορίσεται ΕΣΕΙΣ ποιό λιπαντικό είναι καταλληλότερο για την αγαπημένη σας.
Όπως έγραψα παραπάνω έχω ακούσει και διαβάσει πολλές φορές τη φράση: «μου αρέσει το “x” λάδι γιατί κουμπώνουν γλυκά οι ταχύτητες μου». Πρέπει να γνωρίζουμε όμως πως τα λιπαντικά έρχονται να επιτελέσουν πλούσιο έργο εντός του κινητήρα μας.
- Φυσικά η κυριώτερη αποστολή είναι η σωστή λίπανση, που σε γενικές γραμμές σημαίνει τη διαρκή προστασία από τριβές μεταξύ κινούμενων τμημάτων του εσωτερικού του κινητήρα όντας «ντυμένος» μόνιμα με ένα λεπτό φιλμ λαδιού.
- Επίσης σημαντικός ρόλος είναι η συμβολή των λιπαντικών για την ορθή λειτουργία του συστήματος του συμπλέκτη.
- Το κιβώτιο ταχυτήτων, αυτό το μεταλλικό κουτί το γεμάτο γρανάζια είναι σημαντικό να λιπαίνεται σωστά!
- Λειτουργεί ως καθαριστικό αφού κινούμενο στο εσωτερικό του κινητήρα μας μεταφέρει κάθε σκουπίδι ή ρινίσματα στο φίλτρο λαδιού ώστε όταν έρθει η ώρα της αντικατάστασης του αυτά να αφαιρεθούν με ασφάλεια μια και καλή από την περιοχή του κινητήρα μας.
Βλέπουμε πόσο πλούσιο και σημαντικό έργο έρχεται να επιτελέσει το λιπαντικό μας. Όμως υπάρχει άλλο ένα σημαντικό στοιχείο της δράσης του που πολλές φορές δε συζητείται, εξίσου σημαντικό όσο η λίπανση. Το στοιχείο αυτό ονομάζεται ΨΥΞΗ!
Οι περισσότεροι σύγχρονοι κινητήρες είναι πλέον υγρόψυκτοι, παρ’ όλα αυτά πάντα υπάρχουν σημεία στο εσωτερικό του κινητήρα όπου το νερό μέσο του συστήματος υγρόψυξης ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να φτάσει. Η βιομηχανίες κατασκευής μοτοσυκλετών φροντίζουν με ιδιαίτερη προσοχή ώστε το σύστημα υγρόψυξης να περνάει οπωσδήποτε από τα σημεία του κινητήρα όπου αναπτύσονται οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες (βλ. Κύλινδροι). Υπάρχουν όμως περιοχές που εξ’ ορισμού ψύχονται –ενώ ταυτοχρόνως λιπαίνονται- από το λιπαντικό μας. Οι σύγχρονοι κινητήρες επιδιώκεται να γίνονται ολοένα και ελαφρύτεροι, αναφέρθηκα νωρίτερα στα έμβολα. Τα σύγχρονα έμβολα έχουν γίνει ελαφρύτερα και έχουν να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες αναλογίες συμπίεσης. Η κάτω πλευρά των εμβόλων λοιπόν είναι άλλο ένα σημείο που ψύχεται μέσο του λιπαντικού μας και με τη απόδοση των σύγχρονων κινητήρων είναι σημαντικό να υπάρχει μια σταθερή διατήρηση θερμοκρασίων. Το ίδιο ισχύει και για τον συμπλέκτη αλλά και το κιβώτιο του κινητήρα, εδώ η διατήρηση σταθερών θερμοκρασιών έχει να κάνει και με τη διατήρηση των διάκενων μεταξύ μεταλλικών τμημάτων σε σωστές αποστάσεις, διότι υπερβολική αύξηση θερμοκρασίας μπορεί να επηρεάσει την ορθή λειτουργία με αποτέλεσμα σοβαρά προβλήματα.
ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΙΠΑΝΤΙΚΟΥ
Παλαιότερα τα πράγματα ήταν ευκολότερα, με απλά λόγια θα λέγαμε πως υπήρχαν Ορυκτέλαια, Ημισυνθετικά και Συνθετικά. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν δυσκολέψει πολύ καθώς η ανάπτυξη κυρίως των Ημισυνθετικών και Συνθετικών λιπαντικών έχουν κυριολεκτικά δεκάδες κατηγοριοποιήσεις και υπάρχει πλέον σαφής διαχωρισμός μεταξύ λιπαντικών αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών, όπως υπάρχει και διαχωρισμός μεταξύ λιπαντικών μοτοσυκλετών υψηλών επιδόσεων (προδιαγραφή JASOMA) και χαμηλών επιδόσεων (προδιαγραφή JASOMB).
Η προδιαγραφές μεταξύ λιπαντικών από μόνες τους θα μπορούσαν να είναι ένα ξεχωριστό θέμα –πραγματικά δύσκολο να αναλυθεί- αλλά εδώ θα αρκεστώ νας σας σημειώσω πως όταν ένα λάδι έχει προδιαγραφές JASO μπορούμε να αισθανόμαστε την ασφάλεια πως είναι ένα λάδι κατασκευασμένο για μοτοσυκλέτες και όχι για αυτοκίνητο. Να σημειώσω πως ακόμη και το πως γράφεται το JASOMA & JASOMB έχει σημασία. Όταν τα ΜΑ & ΜΒ είναι μέσα σε πλαίσιο σημαίνει πως η συγκεκριμένη εταιρεία και τύπος λιπαντικών έχει πληρώσει και περάσει συγκεκριμένες δοκιμές. Όταν τα MA & MB δεν είναι μέσα σε πλαίσιο (συνήθως μικρότερες εταιρείες λιπαντικών) σημαίνει πως η συγκεκριμένη εταιρεία ισχυρίζεται πως το προϊόν της έχει ίσες ή και μεγαλύτερες προδιαγραφές αλλά ΔΕΝ έχει περάσει από τις απαραίτητες δοκιμές. Η συμμετοχή σε ένα τέτοιο πρόγραμμα έγκρισης και δοκιμών έχει υψηλό κόστος για εταιρείες μικρού μεγέθους και έτσι αποφεύγονται από αυτές. Από την άλλη τα προϊόντα που ελέγχονται και δοκιμάζονται σύμφωνα με τα πρότυπα JASO περιλαμβάνουν έναν αυστηρό έλεγχο για την ικανότητα του λιπαντικού να συμπλέκει τους δίσκους σωστά αλλά και να διατηρεί σταθερές θερμοκρασίες στη περιοχή του κιβωτίου ταχυτήτων. Ως εκ τούτου θεωρώ σημαντικό η σήμανση MA να είναι εντός πλαισίου.
Οι προδιαγραφές API συναντώνται σε λιπαντικά αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών αλλά ενημερώνονται συνέχεια (βλ. APISG/SH/SJ/SL κ.τ.λ.) και το μόνο που έχουμε να προσέχουμε είναι να είναι σύμφωνες με αυτές που θέλει ο κατασκευαστής της μοτοσυκλέτας μας, αλλά αν έχει τη σχετική JASO σχεδόν πάντα είναι σύμφωνο και με τις απαιτήσεις του κατασκευαστή μας, παλαιότερα θα έπρεπε να προσέχουμε
περισσότερο το σημείο αυτό.
Το κυριώτερο συστατικό που διαφοροποιεί τη χρήση λιπαντικών μεταξύ κινητήρων αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών είναι η ποσόστοση του φωσφώρου (σημαντικό συστατικό μείωσης φθορών), η οποία είναι μικρότερη για τα λιπαντικά αυτοκινήτων με στόχο την οικονομία στο καύσιμου. Η μοτοσυκλέτα έχει όμως μια σημαντική διαφορά, το ίδιο λιπαντικό μοιράζεται και ο κινητήρας και το κιβώτιο ταχυτήτων και η μείωση του φωσφόρου θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για όλο το σύστημα σασμάν συμπεριλαμβανομένου του συμπλέκτη.
ΙΞΩΔΕΣ ΛΙΠΑΝΤΙΚΟΥ
Τα περισσότερα σύγχρονα λιπαντικά είναι ΠΟΛΥΤΥΠΑ, γιαυτό έχουμε και δύο τιμές (για παράδειγμα 10W-40). Η πρώτη τιμή (10W) έχει να κάνει με τη τιμή στο ιξώδες σε χαμηλές θερμοκρασίες και η δεύτερη τιμή (40) έχει να κάνει με το ιξώδες σε ψηλές θερμοκρασίες, με κάποια ανασφάλεια θα σας πω πως οι τιμές αφορούν τους 0º και 100º. Το “W” υπάρχει μόνο στη πρώτη τιμή γιατί εκεί έχει σημασία και η πυκνότητα ροής, κάπου είχα διαβάσει πως το “W” σημαίνει weight (βάρος), δε ξέρω σε ποιό βαθμό ισχύει αλλά δεν έχει και σημασία για εμάς.
Σε γενικές γραμμές για τη χωρά μας το 10W-40 είναι μια καλή πρόταση, δεν είμαστε ούτε Σκανδιναβία (5W-30) ούτε Σαουδική Αραβία (20W-50).
ΠΡΟΣΘΕΤΑ
Τα κυριώτερα πρόσθετα είναι τα Αντιτριβικά, τα Αντιοξειδωτικά και τα Απορυπαντικά και είναι αυτά που διαφοροποιούν τα Ημισυνθετικά και Συνθετικά λάδια από τα Ορυκτέλεαια.
Τα Αντιτριβικά είναι φανερό πως είναι πρόσθετα που προστατεύον τον κινητήτα από τριβές μεταξύ κινούμενων μεταλλικών μερών. Συνηθέστερα από αυτά ο Φώσφορος και ο Ψευδάργυρος.
Τα Αντιοξειδωτικά είναι πολύ σημαντικά πρόσθετα που ουσιαστικά προστατεύουν τον κινητήρα από εσωτερικές οξειδώσεις που μπορούν να δημιουργηθούν από τις καύσεις του κινητήρα. Κύρια Αντιοξειδωτικά συστατικά είναι το Ασβέστιο, το Μαγνήσιο και το Βόριο.
Τα Απορρυπαντικά είναι από τα πιο σύγχρονα πρόσθετα, εξασφαλίζουν τον εγκλωβισμό και τη μετακίνηση ξένων υλών εντός του λιπαντικού ως το φίλτρο λαδιού για την απομόνωση τους .
Μιλάμε πάντα για χρόνο ζωής των λαδιών αναφερόμενοι σε χιλιάδες χιλιόμετρα, π.χ. 5.000 χλμ.
Αν και μιλώντας απόλυτα, αυτό είναι λάθος τρόπος υπολογισμού παρ’ όλα αυτά προσδιορίζει -έστω και στο περίπου- το χρόνο λειτουργίας του κινητήρα. Επίσης είναι πολύ σημαντικό οι ώρες λειτουργίας του κινητήρα που και υπό ποιές συνθήκες έχουν γίνει. Στη πόλη με πολλές ώρες λειτουργίας σε ακινησία ή σε ταξίδι;
Τα Συνθετικά και Ημισυνθετικά λάδια έχουν κατασκευαστεί να έχουν ένα συγκεκριμένο κύκλο ζωής σε συγκεκριμένες εργατώρες. Πολλά χημικά πρόσθετα έχουν προστεθεί ώστε η απόδοση των κυρίων προσθέτων αλλά και του βασικού συστατικού (λάδι) να ενεργοποιούνται ομαλά όπως επίσης και να σβήνουν ομαλά στο τέλος της ζωής τους. Έτσι αν η ζωή τους ορίζεται για παράδειγμα στις 200 ώρες αδιάκοπης εργασίας (περίπου 10.000 χλμ μικτής οδήγησης) με φυσιολογικές συνθήκες η ενεργοποίηση πλήρους απόδοσης μπαίνει ομαλά όπως και «τελειώνει» ομαλά χάρι σε αυτά τα χημικά πρόσθετα. Άρα το μάξιμουμ της απόδοσης τους το αποδίδουν από την 50η ώρα εργασίας μέχρι και την 150η ώρα εργασίας προστατεύοντας επαρκώς και τις πρώτες 50 ώρες και τις τελευταίες 50 ώρες.
Ένα Ορυκτέλαιο που μπορεί π.χ. να προσφέρει 50 ώρες συνολικής προστασίας καταλαβαίνετε πως το μάξιμουμ της απόδοσης του βρίσκεται μεταξύ 5ης και 45ης ώρας με πολύ μικρό εύρος προστασίας εμπρός-πίσω ( χρονικά εννοώ ε; )
Σε γενικές γραμμές τα Ημισυνθετικά λάδια είναι η ιδανική πρόταση και τα περισσότερα λειτουργούν καλά.
Τα Συνθετικά λάδια θέλουν περισσότερο ψάξιμο και πολλές φορές μπορούν να παρουσιάσουν προβλήματα στο σύστημα συμπλέκτη, συνήθως υπάρχει και άλλη παράλληλη αιτία αλλά είναι πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί καθώς έχει να κάνει ακόμη και με το τρόπο κατασκευής ενός κινητήρα.
