Δεν ήταν σεντόνι αυτό ! Τώρα θα ακολουθήσει ένα πραγματικό σεντόνι και σόρρυ προκαταβολικά!
ISO θόρυβος και έκθεση και ορατό αποτέλεσμα
Αυτό που γράφεις για το ISO και τον θόρυβο είναι σωστό. Το πρόβλημα είναι ότι με μικρότερο ISO χρειάζεσαι μεγαλύτερο χρόνο να συλλέξεις την ίδια ποσότητα φωτός και κατά συνέπεια ρισκάρεις να έχεις ίχνη στην φωτογραφία.
Οι φωτογραφίες του παραδείγματος είναι τραβηγμένες με film που η ευαισθησία του είναι αντίστοιχη με το ISO 100 μιας ψηφιακής. Γιαυτό και η πρώτη φωτό χρειάστηκε 20 περίπου δευτερόλεπτα για το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Με μεγαλύτερο ISO (ειτε σε φιλμ ειτε στην ψηφιακή) θα χρειαζόταν μικρότερος χρόνος έκθεσης για το ίδιο αποτέλεσμα.
Παράδειγμα : Εστω ότι για την πρώτη φωτόγραφία είχαμε ISO 100, διάφραγμα f/5.6 και ταχύτητα 20 δευτερα. Αν αλλάζαμε το ISO από 100 σε 800 κρατώντας το διάφραγμα σταθερό, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για να συλλέγουμε την ίδια ποσότητα φωτός θα χρειαστούμε 8 φορές λιγότερο χρόνο. Δηλαδή μόλις 2.5 δευτερόλεπτα.
Παρένθεση ( Μια μικρή διευκρίνηση για το "8 φορές λιγότερο χρόνο". Το 8 προκύπτει απο τον αριθμό των στοπ που αλλάζουμε απο το ISO 100 στο 800 και ειναι 3 στοπ. Κάθε ρύθμιση ( ISO ή διαφραγμα) που αλλάζει την φωτεινότητα διαφέρει σε διάρκεια κατά έναν παράγοντα περίπου 2 από την προηγούμενη. Οπότε για την προσαρμοσμενη εκθεση σε δευτερόλεπτα έχουμε Νεα έκθεση = 20 / 2 / 2/ 2 = 2.5 δευτερα. Και 20 / 2.5 = 8. )
Γυρνώντας λοιπόν στο παράδειγμα των δυο φωτογραφιών και έχοντας σαν δεδομένο ότι προκειμένουν να φανούν τα νεφελώματα η δευτερη φωτο είχε διάρκεια έκθεσης έστω 240 δευτερα θα δείς ότι αυξάνοντας το ISO αντίστοιχα στο 800 χρειάζεσαι μόλις 30 δευτερόλεπτα ( 3 στοπ άρα και άρα 8 φορές λιγότερο χρόνο) για να συλλέξεις το ίδιο φως και να δεις και τα νεφελώματα χωρίς να έχεις ιχνη από τα αστέρια.
Το τί φως και πληροφορία θα συλλέξεις εξαρτώνται από τον αισθητήρα ή το φωτοευαίσθητο μέσο που χρησιμοποιήσεις. Πχ διαφορετικοί αισθητήρες έχουν ευαισθησία διαφορετικά μήκη κύματος στα βασικά χρώματα και επίσης έχουν διαφορετικές στάθμες θορύβου. Οπότε θέλει λίγο δοκιμή με την φωτογραφική που έχει ο καθένας να βρει τα αποδεκτά για αυτόν όρια του θορύβου και του αποτελέσματος.
Πάντως οι εντυπωσιακές εικόνες που βλέπει κανείς από αστροφωτογραφίες με νεφελώματα, με αντικείμενα στον βαθύ ουρανό κλπ, είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας πολλαπλών εκθέσεων και όχι μιας απλής έκθεσης. Και η καθαρότητα των τελικών αυτών φωτογραφιών, πχ η οξύτητα κλπ δεν εξαρτάται τόσο από τον θόρυβο όσο από της δυνατότητες του αισθητήρα ή του φιλμ και της υπολογιστικής τεχνικής για το τελικό αποτέλεσμα. Φυσικά παίζουν και άλλα ρόλο όπως η ατμοσφαιρική υγρασία, η θερμοκρασία, κλπ.
Μια εξήγηση για την υπολογιστική τεχνική: Είναι ο ίδιος τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η φωτογραφία στα κινητά. Δεκάδες φωτογραφίες αναλύονται με μαθηματικό τρόπο, γίνονται μαθηματικοί πινάκες φωτεινότητας, επεξεργάζονται με φίλτρα, για να πάρουμε ένα οπτικό αποτέλεσμα που να μπορούμε να αντιληφθούμε σαν φωτογραφία. Η φωτογραφία πχ στο ποστ #108 απο το νεφέλωμα του Ωριωνα είναι αποτέλεσμα 60 φωτογραφιών και αντιστοιχούν σε συνολικής έκθεσης πολύ πάνω των 45 λεπτών και δείχνει αντικείμενα που δεν είναι ορατά με το μάτι. Και ναι το συγκεκριμένο νεφέλωμα φαίνεται με γυμνό μάτι στον σκοτεινό ουρανό! Είναι το πιό κοντινό στην γη (1300 έτη φωτός) και το μέγεθός του ( 24 έτη φωτός από άκρη σε άκρη) και η φωτεινότητά του το κάνουν ορατό από την γη. Μπορείς να το δεις καθαρά με ένα τηλεφακό ή με κιάλια. Παρόλα αυτά δεν μπορείς να δείς τόση πληροφορία με την απευθείας παρατήρηση.
Εστίαση και άπειρο
Όντως αυτό που θέλουμε είναι μια εστίαση στο άπειρο. Το σύνηθες πρόβλημα όμως έιναι πώς να βρούμε το άπειρο σε πολύ σκοτεινές συνθήκες. Κάποιες σύγχρονες φωτογραφικές και ανάλογα με τον φακό μπορουν να κάνουν φοκους σε πολύ σκοτάδι με τιμές έκθεσεις (EV) στο -3 με -4. Πολλές φορές όμως σε μια νύχτα χωρίς φεγγάρι μπορεί να χρειαστεί τιμή έκθεσης - 6 με -9 που θα δυσκολέψει τα πράγματα για το autofocus. Ειδικά άν δεν έχεις κάποιον πολύ ανοιχτό φακό (με f/2 πχ). Μπορείς να δοκιμάσεις με κάποιο από τα φωτεινά άστρα οι πλανήτες να δείς άν το autofocus δουλεύει όντως, πάντα όμως τσεκάροντας την φωτογραφία για να δείς αν το φόκους ειναι σωστο. Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να προσπαθήσεις με το φόκους στο χειροκίνητο.
Πολλοί φακοί έχουν ένα σύμβολο για το άπειρο το οποίο όμως δεν είναι πάντα πολύ ακριβες. Ακόμα και οι φακοί που έχουν hard stop στο άπειρο πάντα μπορεί να είναι λίγο εκτός. Επίσης ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι με την αλλαγή της θερμοκρασίας και τις συστολές των υλικών το φόκους στο άπειρο μπορεί να είναι διαφορετικό από αυτό σε θερμοκρασία δωματίου. Οπότε χρειάζεται έλεγχος επανέλεγχος μετά απο κάποια ώρα.
Ένα κόλπο για να ελέγξει κάποιος το φόκους στο άπειρο είναι να εκμεταλλευτεί το χρωματικό σφάλμα του φακού και την χρωματική παραμόρφωση στην εικόνα ( chromatic abberation ). Ειδικά σε φακούς με μικρά εστιακά μήκη ( wide πχ 24mm ) και διάφραγμα τερμα ανοιχτό το φαινόμενο είναι πιο έντονο. Όταν ο φακός δεν είναι εστιασμένος σωστα, τα εκτός φοκους αντικείμενα εμφανίζουν έντονες χρωματικές παραμορφώσεις με πράσινες και ματζέντα αύρες γύρω τους. Πρασινες όταν έχεις φόκους πιο μπροστά και ματζέντα όταν έχεις φόκους πιο πίσω. Και εδώ θα έλεγα ότι χρείαζεται δοκίμη με μία φωτογραφία για να βεβαιώσεις το φόκους.
Υπάρχουν και άλλες πιο εξελιγμένες τεχνικές πχ με την χρήση μάσκας Bahtinov ή με την χρήση software και autofocus αλλά νομίζω ξεφεύγει το θέμα.
Ίχνη και μηχανισμοί απόσβεσης κίνησης της γης
Ναι όντως υπάρχουν μηχανισμοί που αναλαμβάνουν να εκμηδενίσουν την περιστροφή της γης (Ισημερινή στήριξη aka Equitorial mount) Η φωτό στο #108 είναι τραβηγμένη με έναν τετοιο. Παρόλα αυτά όμως με τις σύγχρονες ψηφιακές φωτογραφικές και τα εργαλεία ψηφιακής επεξεργασίας, υπάρχουν αρκετά περιθώρια για τον νεοεισερχόμενο στον χώρο να μην μπλέξει. Παράδειγμα μπορείς πλέον μόνο με τρίποδο και με πολλαπλές μικρές εκθέσεις μέχρι 10 δευτερα να τις επεξεργαστείς στο photoshop και να συνθέσεις ακόμα και με διαφορετικά καδρα και να πάρεις πολύ όμορφα αποτελέσματα.
Για μεγάλα εστιακά μήκη (πάνω από 300mm ) και για αντικείμενα στον βαθύ ουρανό που δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι η ισημερινή στήριξη είναι μονόδρομος.
Μεγάλα αντικείμενα στον νυχτερινό ουρανό
Υπάρχουν αρκετά αντικείμενα στον νυχτερινό ουρανό που για τους τυχερούς που μένουν ή ταξιδεύουν σε σκοτεινούς ουρανούς φαίνονται με γυμνό μάτι, κιάλια ή τηλεφακό. Ενδεικτικά μερικά εκτός του νεφελώματος του Ωρίωνα και το νεφέλωμα της καρίνας:
Βόρειο ημισφαίριο :
Γαλαξίας της Ανδρομέδας
Πλειάδες
Νεφέλωμα του Αλτήρα
Και για αυτούς που ταξιδεύουν στο νότιο ημισφαίριο :
βραχίωνας του Τοξότη
Νέφη του Μαγγελάνου
Ωμέγα Κενταύρου